بیماری های قلبی-عروقی یکی از مهم ترین علل مرگ و میر در سراسر جهان محسوب می شوند و در میان آن ها، سندرم حاد کرونری (ACS) جایگاه ویژه ای دارد. این بیماری که در فارسی با نام سندرم کرونری حاد نیز شناخته می شود، در واقع مجموعه ای از شرایط بالینی است که به علت کاهش ناگهانی و شدید جریان خون به قلب رخ می دهد. در حقیقت، وقتی رگ های کرونری که مسئول خون رسانی به عضله قلب هستند دچار انسداد یا تنگی شدید شوند، جریان اکسیژن و مواد غذایی به بافت قلب کاهش یافته و فرد دچار علائم جدی می شود. اگر این شرایط به موقع تشخیص داده نشود، می تواند منجر به سکته قلبی، آسیب دائمی به بافت قلب و حتی مرگ شود.
سندرم حاد کرونری در پزشکی با اصطلاح اختصاری ACS شناخته می شود. این واژه مخفف عبارت Acute Coronary Syndrome است. بنابراین هر جا اصطلاح بیماری ACS یا نماد ACS را مشاهده کردید، منظور همان سندرم کرونری حاد است.
در ادامه، به صورت جامع به بررسی این بیماری، علائم، عوامل خطر، روش های تشخیص و درمان و همچنین خدماتی همچون آنژیوگرافی قلب که برای مدیریت بهتر بیماران کاربرد دارند، خواهیم پرداخت.
سندرم حاد کرونری چیست؟
سندرم حاد کرونری یکی از جدی ترین اختلالات قلبی-عروقی است که معمولاً در اورژانس ها به عنوان یک وضعیت بحرانی شناخته می شود. این بیماری به‌طور کلی شامل سه وضعیت اصلی است:
- آنژین ناپایدار (Unstable Angina)
- انفارکتوس میوکارد بدون بالا رفتن قطعه ST (NSTEMI)
- انفارکتوس میوکارد با بالا رفتن قطعه ST (STEMI)
هر سه این وضعیت ها ناشی از اختلال در خون رسانی عروق کرونری هستند، اما شدت و پیامد آن ها با یکدیگر متفاوت است. در بیماری ACS، معمولاً تجمع پلاک های چربی در دیواره عروق کرونری باعث تنگی یا انسداد می شود. این پلاک ها به مرور زمان تشکیل می شوند و گاهی بر اثر عواملی مانند افزایش فشار خون یا استرس ناگهانی، پاره شده و منجر به تشکیل لخته خونی می شوند. این لخته، جریان خون را به طور کامل یا نسبی قطع کرده و باعث بروز علائم می شود.
با توجه به اهمیت این بیماری، بسیاری از سازمان های بهداشتی توصیه می کنند که افراد در معرض خطر به طور مرتب تحت بررسی‌های قلبی مانند تست ورزش، اکوکاردیوگرافی، و آنژیوگرافی قلب قرار بگیرند. این خدمات تشخیصی و درمانی می توانند جان بیماران را نجات دهند و از بروز حملات قلبی جلوگیری کنند.
علائم سندرم حاد کرونری
شناخت علائم بیماری ACS برای تشخیص سریع و به موقع اهمیت حیاتی دارد. مهم ترین علائم عبارتند از:
- درد یا فشار در قفسه سینه که ممکن است به بازو، شانه، گردن، فک یا پشت سرایت کند.
- تنگی نفس حتی در حالت استراحت.
- تعریق سرد، تهوع و استفراغ.
- ضعف یا خستگی غیرعادی.
- احساس اضطراب شدید.
این علائم ممکن است در بیماران مختلف شدت و الگوهای متفاوتی داشته باشند. برای مثال، در برخی افراد دیابتی یا زنان، درد قفسه سینه ممکن است خفیف تر یا حتی وجود نداشته باشد و بیشتر با علائمی مانند خستگی یا تنگی نفس خود را نشان دهد.
روش های تشخیص سندرم حاد کرونری
برای تشخیص دقیق سندرم حاد کرونری از روش های مختلف استفاده می شود:
- نوار قلب (ECG): تغییرات در قطعه ST یا موج T می تواند نشانه انسداد یا کاهش خون رسانی باشد.
- آزمایش خون: بررسی آنزیم های قلبی مانند تروپونین برای شناسایی آسیب به عضله قلب.
- اکوکاردیوگرافی: بررسی عملکرد قلب و تشخیص نواحی آسیب‌دیده.
- آنژیوگرافی قلب: روشی دقیق برای مشاهده مستقیم عروق کرونری و تعیین میزان انسداد.
به همین دلیل، اگر فردی دچار علائم سندرم حاد کرونری شد، باید فوراً به اورژانس مراجعه کند.
علل و عوامل خطر در بروز بیماری ACS
بیماری ACS معمولاً در اثر ترکیبی از عوامل ایجاد می شود. برخی از مهم ترین علل و ریسک فاکتورها عبارتند از:
- آترواسکلروز (تصلب شرایین): مهم ترین علت، تجمع پلاک های چربی و کلسترول در دیواره عروق کرونری است.
- فشار خون بالا: باعث آسیب به دیواره عروق و افزایش احتمال پارگی پلاک ها می شود.
- دیابت: سطح قند خون بالا، به مرور زمان به عروق آسیب می زند.
- چربی خون بالا: افزایش LDL و کاهش HDL از عوامل اصلی هستند.
- سیگار کشیدن: نیکوتین و سایر مواد شیمیایی موجود در دخانیات خطر انسداد عروق را افزایش می دهند.
- استرس و سبک زندگی ناسالم: کم تحرکی، مصرف غذاهای پرچرب و استرس های مداوم، ریسک ابتلا را افزایش می دهند.
درک این عوامل می تواند به پیشگیری کمک کند. برای مثال، تغییر سبک زندگی، کاهش مصرف دخانیات و کنترل فشار خون، نقش مؤثری در کاهش خطر ابتلا دارند.
روش های درمان و مدیریت سندرم کرونری حاد
درمان سندرم حاد کرونری به شرایط بیمار و شدت انسداد بستگی دارد. اصول کلی درمان شامل موارد زیر است:
درمان دارویی
- داروهای ضد پلاکت مانند آسپرین یا کلوپیدوگرل برای جلوگیری از تشکیل لخته جدید.
- داروهای ضد انعقاد خون مانند هپارین.
- بتابلاکرها برای کاهش فشار قلب.
- استاتین ها برای کاهش کلسترول.
مداخلات تهاجمی
- آنژیوگرافی قلب و آنژیوپلاستی: در این روش، پزشک با استفاده از کاتتر عروق را بررسی کرده و در صورت نیاز با بالن یا استنت، انسداد را باز می کند.
- جراحی بای پس کرونری (CABG): در مواردی که انسداد شدید یا متعدد باشد، از جراحی بای پس استفاده می شود.
تغییر سبک زندگی
- رژیم غذایی سالم و کم چرب.
- ترک سیگار.
- فعالیت بدنی منظم.
- کنترل استرس.
خدمات تخصصی مانند آنژیوگرافی قلب در تشخیص و درمان بیماران مبتلا به سندرم کرونری حاد بسیار حیاتی است و این خدمات در کلینیک قلب در میرداماد، دکتر مروارید دادرس، به بیماران ارائه می شود.
نقش خدمات تخصصی مانند آنژیوگرافی قلب در کنترل و درمان ACS
یکی از مهم ترین خدماتی که برای بیماران مبتلا به بیماری ACS ارائه می شود، آنژیوگرافی قلب است. این روش تشخیصی به پزشکان اجازه می دهد تا میزان و محل دقیق انسداد عروق کرونری را شناسایی کنند.
مزایای آنژیوگرافی:
- تشخیص سریع و دقیق محل گرفتگی.
- امکان انجام مداخله همزمان مانند آنژیوپلاستی و قرار دادن استنت.
- کاهش خطر سکته قلبی در آینده.
امروزه بسیاری از بیمارستان ها و مراکز قلبی پیشرفته این خدمات را ارائه می دهند تا بیماران بتوانند در کوتاه ترین زمان تحت درمان قرار گیرند. در واقع، ترکیب تشخیص سریع، درمان دارویی و استفاده از خدماتی مانند آنژیوگرافی، شانس زنده ماندن بیماران و کیفیت زندگی آن ها را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.
سخن پایانی
سندرم حاد کرونری یکی از جدی ترین بیماری های قلبی است که بی توجهی به آن می تواند پیامدهای جبران ناپذیری مانند سکته قلبی یا حتی مرگ در پی داشته باشد. همان طور که دیدیم، این بیماری در اثر کاهش یا انسداد جریان خون در عروق کرونری رخ می دهد و نشانه های آن از درد شدید قفسه سینه تا تنگی نفس و ضعف عمومی متفاوت است. شناخت به موقع علائم سندرم حاد کرونری و مراجعه سریع به مراکز درمانی، اصلی ترین عامل در نجات جان بیمار است.
از سوی دیگر، پیشگیری از بروز بیماری ACS با اصلاح سبک زندگی، ترک دخانیات، رعایت رژیم غذایی سالم و کنترل بیماری های زمینه ای مثل دیابت و فشار خون کاملاً امکان پذیر است. افرادی که در گروه های پرخطر قرار دارند، باید به طور منظم تحت نظر پزشک باشند و در صورت نیاز از خدمات تشخیصی مانند آنژیوگرافی قلب بهره بگیرند. این خدمات می توانند مسیر دقیق انسداد عروق را مشخص کرده و درمان هایی همچون آنژیوپلاستی یا کارگذاری استنت را فراهم کنند.
در نهایت باید گفت که آگاهی، اقدام سریع و بهره گیری از خدمات تخصصی پزشکی، سه رکن اصلی برای کنترل و درمان سندرم کرونری حاد هستند. با ترکیب این سه عامل، می توان از بسیاری از عوارض خطرناک جلوگیری کرد و زندگی سالم تری داشت.
سوالات متداول
ACS در پزشکی مخفف چیست؟
ACS مخفف Acute Coronary Syndrome به معنی سندرم حاد کرونری است که به مجموعه ای از مشکلات قلبی ناشی از کاهش خون رسانی به عضله قلب اشاره دارد.
مهم ترین علائم سندرم حاد کرونری چیست؟
درد قفسه سینه، تنگی نفس، تعریق سرد، تهوع و ضعف از مهم ترین علائم بیماری ACS هستند. این علائم نیازمند مراجعه فوری به اورژانس هستند.
آیا آنژیوگرافی برای همه بیماران مبتلا به سندرم کرونری حاد لازم است؟
خیر. بسته به شدت بیماری و نظر پزشک، برخی بیماران با دارو درمان می شوند اما در بسیاری موارد، آنژیوگرافی قلب برای درمان ضروری است.
