ورم پا در بیماران قلبی یک نشانه شایع است که اغلب به دلیل اختلال در عملکرد پمپاژ قلب رخ می‌دهد. زمانی که قلب قادر به پمپاژ خون به اندازه کافی به بدن نباشد، مایع میتواند در پاها و مچ پاها تجمع کرده و باعث تورم شود که به آن “ادم” گفته میشود. علت ورم بدن در بیماران قلبی میتواند ناشی از نارسایی قلبی، مشکلات دریچه‌ای قلب، اختلالات ریتم قلب و یا عوارض جانبی برخی داروها باشد. در این مقاله، به بررسی دقیق علل، علائم و روش‌های درمان ورم پا در بیماران قلبی خواهیم پرداخت.
علت ورم پا در بیماران قلبی
ناتوانی قلب در پمپاژ مؤثر خون، علت اصلی ورم پا در بیماران قلبی است. این ناکارآمدی منجر به تجمع خون در اندام تحتانی شده و در نتیجه، احتباس مایعات در بافت‌ها رخ می‌دهد. بدن برای جبران کاهش برون ده قلبی، با حفظ سدیم و آب تلاش می‌کند که این امر نیز به تشدید ورم کمک می‌کند.
- نارسایی قلبی مهمترین علت ورم پا در بیماران قلبی
- آریتمی قلبی و ورم پا در بیماران قلبی
- نقص سپتوم دهلیزی و بطنی
- عوارض دارویی
- ادم یا احتباس مایعات
نارسایی قلبی مهمترین علت ورم پا در بیماران قلبی
ورم پا در بیماران قلبی عمدتاً ناشی از نارسایی قلبی است، که در آن قلب قادر به پمپاژ موثر خون به شریان‌ها و بازگرداندن آن از طریق وریدها نیست. این نقص عملکردی باعث تجمع خون در اندام‌های تحتانی، به‌ویژه پاها و ساق‌ها میشود و به ایجاد تورم منجر می‌گردد.
علاوه بر تجمع خون، نارسایی قلبی بر عملکرد کلیه‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. کاهش جریان خون به کلیه‌ها باعث میشود این اندام حیاتی سدیم و آب بیشتری را در بدن نگه دارد. این احتباس مایعات، به نوبه خود، بر شدت ورم پاها می‌افزاید.
آریتمی قلبی و ورم پا در بیماران قلبی
آریتمی قلبی، وضعیتی است که در آن ریتم طبیعی ضربان قلب بر هم خورده و به طور نامنظم می‌تپد. این اختلال قلبی میتواند منجر به کاهش یا افزایش ضربان قلب شود. یکی از عوارض شایع آریتمی قلبی، ایجاد ورم در پاها است. هنگامی که آریتمی قلبی رخ می‌دهد، عملکرد پمپاژ قلب به طور مؤثری انجام نمی‌شود. در نتیجه، خون به اندازه کافی به اندام‌ها، از جمله پاها، پمپاژ نمی‌شود. این امر باعث تجمع مایع در بافتهای پاها شده و در نتیجه ورم ایجاد میشود. علاوه بر این، آریتمی قلبی میتواند منجر به لخته شدن خون در پاها شود که این نیز میتواند باعث تورم و درد شود.
نقص سپتوم دهلیزی و بطنی
یکی دیگر از دلایل ورم پاها، نقص سپتوم دهلیزی-بطنی است. این نقص مادرزادی قلبی باعث ایجاد یک سوراخ در دیواره جداکننده حفره‌های فوقانی و تحتانی قلب میشود. در نتیجه، خون اکسیژن دار و بدون اکسیژن با هم مخلوط شده و عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اختلال در پمپاژ خون منجر به افزایش فشار در رگ های خونی و تجمع مایع در پاها میشود.
عوارض دارویی
داروهای ضدافسردگی مانند مهارکننده‌های MAO و سه حلقه‌ای‌ها، مسدود کننده‌های کانال کلسیمی که برای کنترل فشار خون تجویز می‌شوند، و هورمون هایی مانند استروژن (موجود در قرص‌های ضدبارداری یا درمان جایگزینی هورمونی) و تستوسترون. همچنین، استروئیدها و کورتیکواستروئیدها که برای مدیریت برخی شرایط التهابی یا قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند، ممکن است بهعنوان عوارض جانبی به تجمع مایعات و تورم پاها منجر شوند. اگرچه این داروها به‌منظور کنترل بیماری‌های زمینه‌ای تجویز می‌شوند، آگاهی از این عوارض جانبی و مشاوره با پزشک در صورت بروز تورم پاها ضروری است.
ادم یا احتباس مایعات
ادم یا احتباس مایعات، یک عارضه شایع در بیماران قلبی است که اغلب در پاها بروز می‌کند. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که قلب به دلیل نارسایی، قادر به پمپاژ مؤثر خون نباشد. در نتیجه، خون در رگ‌ها تجمع یافته و مایع از رگ‌ها به بافتهای اطراف نشت می‌کند. ورم ناشی از نارسایی قلبی تنها محدود به پاها نیست و میتواند در نواحی مختلف بدن از جمله شکم، صورت، کمر و حتی ریه‌ها مشاهده شود. تجمع مایع در شکم به دلیل ارتباط نزدیک بزرگ سیاهرگ زیرین با کبد و افزایش فشار در این رگ رخ می‌دهد.
همچنین، نارسایی بطن چپ قلب میتواند منجر به تجمع مایع در ریه‌ها و ایجاد ادم ریوی شود. عوامل دیگری نیز میتوانند باعث ورم پا شوند، از جمله ایستادن طولانی مدت، فعالیت بدنی کم، افزایش سن و برخی بیماری‌های دیگر. اما در بیماران قلبی، ورم پا اغلب نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر است و نیاز به ارزیابی پزشکی دارد.
ادم یعنی تجمع مایع در بافت های بدن
باعث ورم در پا، شکم، صورت، کمر، ریه می شود
علت اصلی در بیماران قلبی، نارسایی قلب است
نارسایی قلبی باعث کاهش پمپاژ خون و نشت مایع از رگ ها می شود
ادم شکمی به خاطر فشار روی سیاهرگ زیرین و ارتباط با کبد ایجاد می شود
ادم ریوی در اثر نارسایی بطن چپ قلب به وجود می آید
ورم ممکن است به دلایل غیربیماری قلبی هم باشد: ایستادن طولانی، بی تحرکی، افزایش سن، بیماری های دیگر
ورم پا در بیمار قلبی نشانه هشداردهنده است و نیاز به بررسی پزشکی دارد
چه زمانی باید به یک مرکز پزشکی تخصصی مراجعه کرد؟
اگر تورم با علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، ضربان قلب نامنظم، یا تغییر رنگ پوست همراه باشد، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید. همچنین، اگر سابقه بیماری قلبی، کلیوی یا کبدی دارید و تورم شما رو به افزایش است، یا اگر باردار هستید و تورم ناگهانی و شدیدی را تجربه می‌کنید، به پزشک خود مراجعه کنید.
علل دیگر تورم پا شامل لخته شدن خون، عفونت‌های پوستی و مشکلات وریدی مانند واریس است. برای تشخیص دقیق علت تورم، پزشک ممکن است آزمایشاتی مانند سونوگرافی، اکوکاردیوگرافی و آزمایش خون را تجویز کند. درمان ورم پا به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد و ممکن است شامل دارو درمانی، تغییر سبک زندگی، استفاده از جوراب واریس و در موارد شدیدتر، جراحی باشد.
راه درمان ورم پا در بیماران قلبی
برای کنترل و کاهش ورم پا که ناشی از مشکلات قلبی است، توجه به نکات زیر بسیار مهم است.
- روزانه وزن خود را اندازه گیری کرده و به تورم پاها دقت کنید. هرگونه تغییر ناگهانی در وزن یا افزایش قابل توجه تورم را به پزشک اطلاع دهید.
- کاهش مصرف سدیم به کاهش احتباس آب در بدن کمک می‌کند. از مصرف غذاهای فرآوری شده، کنسروها و غذاهای پر نمک خودداری کرده و به جای آن از غذاهای تازه و طبیعی استفاده کنید.
- در برخی موارد، پزشک ممکن است محدودیت مصرف مایعات را تجویز کند. این کار به کاهش فشار بر قلب کمک می‌کند.
- مصرف منظم داروهای تجویز شده توسط پزشک برای کنترل فشار خون، تقویت عملکرد قلب و کاهش احتباس مایعات بسیار مهم است.
- ورزش منظم و مدیریت استرس نیز میتواند نقش مؤثری در بهبود عملکرد قلب داشته باشد. ورزش‌های سبک و مناسب، که تحت نظر پزشک انجام شوند، به افزایش جریان خون و کاهش تجمع مایعات کمک می‌کنند.
- جوراب واریس با اعمال فشار بر روی پاها، به بهبود گردش خون و کاهش تورم کمک می‌کند.
- هنگام استراحت، پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید تا به تخلیه مایع کمک کنید.
- ورم پا میتواند نشانه‌ای از مشکلات جدی قلبی باشد. بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه تورم، به خصوص اگر همراه با علائم دیگری مانند تنگی نفس، خستگی و درد قفسه سینه باشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام معاینات لازم و بررسی سابقه پزشکی شما، علت ورم پا را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز خواهد کرد.
علت ورم پا در سالمندان
ورم و درد پا در افراد بالای ۶۰ سال اغلب به دلیل اختلال در گردش خون وریدی و کاهش عملکرد دریچه‌های وریدی رخ می‌دهد. با افزایش سن، این دریچه‌ها ضعیف شده و توانایی خود را در هدایت خون به سمت قلب از دست می‌دهند. در نتیجه، خون در پاها تجمع یافته و باعث ایجاد تورم و احساس سنگینی میشود. این عارضه، که به عنوان نارسایی وریدی شناخته میشود، شایع‌ترین علت ورم پا در افراد مسن بوده و معمولاً با بیماری‌های قلبی ارتباط مستقیمی ندارد. عوامل دیگری مانند ایستادن طولانی‌مدت، نشستن با پاهای آویزان و کم‌تحرکی نیز میتوانند این مشکل را تشدید کنند.
علت ورم پای راست چیست
لخته خون (ترومبوز ورید عمقی) در سیاهرگ پای راست
آسیب یا ضربه مثل پیچ خوردگی، شکستگی یا کشیدگی عضلات
عفونت در پوست یا بافت نرم (مثل سلولیت)
واریس یا نارسایی وریدی در همان پا
فشار روی رگ ها یا لنف ها مثلاً به دلیل تومور یا بزرگ شدن غدد
انسداد لنفاوی (مثلاً به علت جراحی، عفونت یا سرطان)
نارسایی کلیوی یا قلبی (ممکن است باعث ورم یک طرفه هم شود، ولی اغلب دوطرفه است)
ایستادن یا نشستن طولانی مدت به صورت نامتقارن
تجمع مایع پس از جراحی یا عمل روی پا، لگن یا شکم
علت های احتمالی ورم پای چپ
لخته خون (DVT) در سیاهرگ پای چپ
آسیب فیزیکی مثل ضرب دیدگی، پیچ خوردگی یا شکستگی
عفونت بافت نرم مانند سلولیت
واریس یا نارسایی وریدی فقط در پای چپ
فشار روی رگ ها یا لنف ها به علت توده، بزرگ شدن غدد یا بارداری
اختلال در تخلیه لنف (لنف ادم)
پس از جراحی لگن، پا یا شکم در سمت چپ
ایستادن یا نشستن طولانی با فشار بیشتر روی پای چپ
جمع بندی
تورم پا، به عنوان یک نشانه شایع در بیماری‌های قلبی، ناشی از ناتوانی قلب در پمپاژ مؤثر خون است. این اختلال منجر به تجمع مایع در بافتهای پا شده و به ورم منجر میشود. مدیریت مؤثر این عارضه شامل درمان بیماری قلبی زمینه‌ای، تغییرات در سبک زندگی و استفاده از دارو است. نظارت مستمر و همکاری با متخصص قلب و عروق برای کاهش تورم و بهبود سلامت عمومی قلب و عروق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. توجه به این نکته ضروری است که ورم پا میتواند ناشی از طیف وسیعی از عوامل دیگر نیز باشد و تشخیص دقیق و درمان به موقع توسط پزشک، امری حیاتی است.
سوالات متداول
دلیل ورم پا در بیماران قلبی چیست؟
اصلیترین دلیل ورم پا در بیماران قلبی، نارسایی قلبی و اختلال در پمپاژ خون است که منجر به تجمع مایعات در بافتهای پا میشود.
آیا ورم پا همیشه نشانه بیماری قلبی است؟
خیر. ورم پا میتواند دلایل دیگری مانند ایستادن طولانی، افزایش سن، واریس، لخته خون یا مشکلات کلیوی و کبدی نیز داشته باشد.
درمان خانگی ورم پا در بیماران قلبی چگونه است؟
بالا نگه داشتن پاها، کاهش مصرف نمک، پوشیدن جوراب واریس، ورزش سبک و رعایت رژیم غذایی سالم میتواند به کاهش ورم پا کمک کند.
چه زمانی ورم پا خطرناک محسوب میشود؟
اگر ورم پا همراه با علائمی مثل تنگی نفس، درد قفسه سینه، ضربان نامنظم قلب یا تغییر رنگ پوست باشد، نیاز به مراجعه فوری به پزشک یا اورژانس دارد.
آیا داروها میتوانند باعث ورم پا شوند؟
بله. برخی داروها مانند مسدودکنندههای کانال کلسیمی، داروهای ضدافسردگی و هورمونها ممکن است بهعنوان عارضه جانبی، ورم پا ایجاد کنند.
سلام من ۶ عدد فنر در قلب و دو فنر در گردن دارم پاهایم ورم دارد مخصوصا مچ پا سونو عروق گرفتم ازمایشات مختلف و سونو های مختلف گرفتم هنوز این ورم مشخص نشده دکتر کلیه دکتر عروق دکتر مغزو اعصاب مراجعه کردم همه چی نرماله …خواهشمندم راهنمایی بفرمایید
سلام رخ انگیز عزیز
لطفا از طریق شمارهای تماس با پشتیبانی تماس بگیرید.