اکوکاردیوگرافی قلب آزمایشی غیر تهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر زنده قلب، از آن استفاده می کنند. این آزمایش با استفاده از مشاهده عملکرد ضربان قلب و پمپاژ خون در قلب بیمار، کمک می کند تا پزشک بیماری های قلبی در افراد را تشخیص دهد. در این مقاله قصد داریم به بررسی اکوکاردیوگرافی قلب بپردازیم.
اکوکاردیوگرافی قلب چیست؟
این آزمایش به اکو قلب یا سونوگرافی تشخیصی قلب نیز معروف است. با توجه به اطلاعاتی که پزشک نیاز دارد ممکن است برای بیماران یکی از انواع مختلف اکوکاردیوگرام را تجویز نماید. تصاویر زنده از ساختار قلب به صورت دو بعدی و سه بعدی ارائه می شود که این تصاویر زنده در همان لحظه به پزشک کمک می کند بیماری قلبی افراد را به درستی تشخیص دهد.
در طی آزمایش اکوکاردیوگرافی قلب، امواج صوتی با فرکانس بالا با استفاده از یک وسیله دستی که روی قفسه سینه فرد قرار می گیرد، تصاویری از دریچه های قلب و همچنین حفره های آن را نمایش می دهد و به پزشک کمک می کند تا عملکرد پمپاژ قلب را مورد بررسی قرار دهد. این نوع سونوگرافی بدون درد بوده و با اکوکاردیوگرافی داپلر و داپلر رنگی برای ارزیابی جریان خون در دریچه های قلب ترکیب می شود.
اکوکاردیوگرافی قلب چه چیزی را نشان می دهد؟
هنگامی که پزشک بخواهد وضعیت عملکرد قلب را ارزیابی کند از این نوع اکوکاردیوگرافی قلب برای تشخیص بیماری قلبی افراد بهره می برد. در نتیجه ی اکوکاردیوگرافی قلب اطلاعات زیر در اختیار پزشک قرار می گیرد تا بتوان در صورت وجود مشکل در قلب بیماران نسبت به درمان آن ها اقدام شود:
- اندازه و شکل قلب، همچنین اندازه ضخامت و حرکات دیواره های قلب
- نحوه حرکت و جابجایی قلب در حین تپیدن قلب بیمار
- پمپاژ قلب
- تشخیص نارسایی دریچه قلب، از طریق بررسی عملکرد دریچه های قلب
- بررسی باریک یا تنگ بودن دریچه های قلب
- ارزیابی صحت عملکرد پمپاژ خون در دریچه های قلب
- تشخیص تومور یا رشد عفونی در اطراف دریچه های قلب
- ارزیابی پریکارد (مشکل در پوشش بیرونی قلب)
- تشخیص مشکل در ورودی و خروجی رگ های خونی قلب
- ارزیابی وجود لخته های خون در حفره های قلب
- تشخیص سوراخ های غیر طبیعی بین اتاقک های قلب
موارد استفاده از اکوکاردیوگرافی قلب
پزشک برای تشخیص مشکلات زیر از اکوکاردیوگرافی قلب استفاد می کند:
اکوکاردیوگرافی برای اندازه گیری قلب
این نوع اکو قلب برای بررسی اندازه قلب و ضخامت بطن ها کاربرد دارد. در برخی از بیماران بزرگ شدن قلب می تواند در اثر فشار خون بالا، نارسایی قلبی و وجود نشتی در دریچه های قلب باشد. با استفاده از این نوع اکو می توان ضخامت بطن ها را نیز مشاهده نمود.
شناسایی عضلات آسیب دیده و ضعیف قلب
تشخیص عضلات ضعیف و آسیب دیده قلب که معمولاً در حملات قلبی این وضعیت پیش می آید یکی از تشخیص ها در این اکوی قلب می باشد. نتیجه این شناسایی تشخیص بیماری های قلبی و عروقی می باشد.
شناسایی مشکلات دریچه قلب
در این نوع اکوکاردیوگرافی قلب می توان عملکرد دریچه های قلب را بررسی نمود. این نوع عملکرد با باز و بسته شدن دریچه های قلب قابل تشخیص است.
تشخیص مشکلات ساختار قلب
آزمایش اکو قلب می تواند نقایص مادرزادی قلب بیماران را تشخیص دهد. نقایص مادرزادی شامل سوراخ و حفره های موجود در قلب می باشد.
تشخیص تومورها و لخته های خون قلب با اکوکاردیوگرافی
در صورتی که بیماری سکته کرده باشد باید اکوکاردیوگرافی قلب را برای بررسی لخته های خون یا تومورهای عامل سکته انجام دهد.
انواع اکوکاردیوگرافی قلب
اکوکاردیوگرافی قلب به 5 نوع تقسیم می شوند:
اکو دو بعدی
این نوع اکو برای اندازه گیری اندازه قلب و میزان کارایی اجزاء قلب مورد استفاده قرار می گیرد. قدرت عضلات قلب در توانایی و خون رسانی بطن چپ در بیرون راندن خون از قلب نیز توسط این اکو بررسی می شود.
اکو داپلر
این نوع اکوی رنگی برای تشخیص جهت و اندازه گیری سرعت جریان خون در قلب و عروق استفاده می شود. همچین در این نوع اکو ناهنجاری های مادرزادی قلبی و اختلالات دریچه قلب ارزیابی می شوند.
اکو از راه مری
در این نوع اکو که از راه مری انجام می شود مشکلات قلبی مانند اختلالات آئورت، اختلال عملکرد دریچه های مصنوعی و توده های دهلیز چپ با استفاده از تصاویر شفافی که بدست می آید تشخیص داده می شود.
بیشتر بخوانید: اکو مری قلب
اکوکاردیوگرافی استرس
از اکوکاردیوگرافی استرس ترانس قفسه سینه برای عمکلرد قلب تحت استرس استفاده می شود، که پزشک قبل و بعد از ورزش،یا بعد از مصرف دارو برای تپش قلب عکس می گیرد.
اکوکاردیوگرافی جنین
اکوکاردیوگرافی جنین برای تشخیص مشکلات قلبی جنین در هفته های 18 تا 12 انجام می شود. لازم به ذکر است این نوع اکو برای جنین خطری ندارد.
مراحل اکوکاردیوگرافی قلب
اکوکاردیوگرافی قلب (Echocardiography) یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که برای بررسی ساختار و عملکرد قلب استفاده میشود. در زیر مراحل عمومی اکوکاردیوگرافی قلب را شرح میدهیم:
- آمادهسازی بیمار: بیمار باید در آرامش بوده و لباسهای خود را بردارد تا منطقه قلب قابل دسترسی باشد. نیاز است تا بیمار در حالت خوابیده یا نیمه نشسته باشد، به ویژه در صورتی که اکوکاردیوگرافی ترانستوراسیونال انجام شود.
- استفاده از ژل: یک ژل از نوع انتقال دهنده صدا بر روی سوند (پروب) اکوکاردیوگرافی قرار میگیرد. این ژل کمک میکند تا صدا بهتر از پروب به قلب منتقل شود.
- قرار دادن سوند: سوند را بر روی ناحیه قفسه سینه (سوند ترانستوراسیونال) یا داخل مری (سوند ترانساوژنیتال) قرار میدهند. در صورت استفاده از سوند ترانساوژنیتال، بیمار ممکن است نیاز به بیهوا شدن برای ایجاد فضای خالی بین مری و معده داشته باشد.
- تصویربرداری: با روشهای مختلف مانند مد Doppler، مد طولی (2D) و مد M (زمانی)، تصاویر قلب و عروق خونی آن ضبط میشوند. این تصاویر توسط تجهیزات اکوکاردیوگرافی ثبت و تحلیل میشوند.
- تفسیر نتایج: پزشک متخصص قلب (کاردیولوژیست) تصاویر را بررسی و تحلیل میکند. او میتواند ساختار قلب، حرکت دیوارهای قلبی، سرعت جریان خون، وجود نقصهای قلبی و سایر جزئیات را ارزیابی کند.
اکوکاردیوگرافی قلب یک فرآیند غیرتهاجمی و غیردردناک است و به عنوان یکی از روشهای ارزیابی غیرتهاجمی قلب، در تشخیص بیماریهای قلبی و پیگیری درمان مورد استفاده قرار میگیرد.
چه زمانی از اکوکاردیوگرافی قلب استفاده میشود؟
اکوکاردیوگرام می تواند به تشخیص و نظارت بر برخی بیماری های قلبی کمک کند. ساختار قلب و رگهای خونی اطراف آن را بررسی کرده، چگونگی جریان خون در آنها را تجزیه و تحلیل میکند
اکوکاردیوگرافی می تواند به تشخیص موارد زیر کمک کند. آسیب ناشی از:
- حمله قلبی – جایی که جریان خون به قلب ناگهان مسدود شده است.
- نارسایی قلبی – جایی که قلب نمی تواند خون کافی را در اطراف بدن با فشار مناسب پمپ کند.
- بیماری مادرزادی قلب – نقایص مادرزادی که بر عملکرد طبیعی قلب تأثیر می گذارد.
- مشکلات دریچه های قلب – مشکلاتی که بر دریچه هایی که جریان خون را در قلب کنترل می کنند تأثیر می گذارد.
- کاردیومیوپاتی – جایی که دیواره های قلب ضخیم یا بزرگ می شوند.
- اندوکاردیت – دریچه های قلب با عفونت درگیر میشوند.
اکوکاردیوگرام همچنین می تواند به پزشکان شما کمک کند تا بهترین درمان را برای این شرایط انتخاب کنند.
بیشتر بخوانید: هزینه اکو قلب
اکوکاردیوگرافی در یک نگاه
اکوکاردیوگرافی قلب توسط پزشک ممکن است در مطب، اورژانس، اتاق عمل، کلینیک پزشکی و یا بیمارستان برای بیماران انجام شود. همچنین این تست به مدت حدود یک ساعت نیز به طول می انجامد. پزشک بعد از نگاه کردن به تصاویر اکوی قلب، در مورد عملکرد و مشکلات احتمالی قلب بیمار نظر خود را اعلام می کند.
اکوکاردیوگرافی در بیشتر موارد غیرتهاجمی بوده مگر در صورتی که پزشک رنگ کنتراست یا سالین را برای دریافت تصاویر واضح تر تزریق کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نحوه انجام اکو قلب، مقاله لینک شده را مطالعه نمائید.
اکوکاردیوگرافی بسیار امن می باشد، برخلاف سایر تکنیک های تصویربرداری مانند اشعه ایکس این نوع اکو از تابش بهره می برد، به همین دلیل حتی برای بررسی عملکرد قلب جنین نیز استفاده می شود.
تنها موردی که ممکن است کمی برای بیمار آزار دهنده باشد اکو مری بوده که شایع ترین عوارض آن گلو درد است و یا در اکو استرس نیز دارو یا ورزش می تواند موقتاً ضربان قلب بیمار را نامنظم نماید.
بیشتر بخوانید: استرس اکو
با توجه به اینکه اکو نیاز به آماده سازی خاصی ندارد، اما ممکن است پزشک منع و اجتناب از آب و موادغذایی را برای چند ساعت به شما توصیه نماید. این کار برای جلوگیری از استفراغ در طول اکوی قلب است.
بیشتر بخوانید: تفسیر اکو قلب
کلام آخر
در صورتی که نیاز به اکوکاردیوگرافی قلب دارید برای انجام این کار پیشنهاد ما به شما، دکتر مروارید دادرس متخصص اکوکاردیوگرافی قلب است. ایشان یکی از متبحرترین و موفق ترین پزشکان در زمینه اکوکاردیوگرافی قلب هستند. در صورت نیاز می توانید سوالات خود را در این باره از طریق کادر دیدگاه زیر از دکتر دادرس بپرسید.