تومور قلبی، بیماری نادری است که میتواند به صورت سرطانی یا خوشخیم در قسمتهای مختلف قلب رشد کند. تومورهای قلبی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: تومورهای اولیه که در خود قلب شروع میشوند و تومورهای متاستاتیک که از سایر نقاط بدن به قلب سرایت میکنند. در ادامه این مقاله، به بررسی جامع توده قلبی و روشهای درمان آنها خواهیم پرداخت.
تومور قلبی چیست؟
تومورهای قلبی تودههای غیرطبیعی هستند که در عضله یا اطراف قلب رشد میکنند و به دو نوع خوشخیم (غیر سرطانی) و بدخیم (سرطانی) تقسیم میشوند. تومورهای خوشخیم قلبی بیشتر از تومورهای بدخیم دیده میشوند و برخلاف تومورهای سرطانی، به سایر قسمتهای بدن گسترش نمییابند، اما میتوانند با بزرگ شدن، عملکرد قلب را مختل کنند. رایجترین تومور خوشخیم، میکسوم دهلیزی است.
تومورهای بدخیم قلبی بهندرت از خود قلب شروع میشوند و معمولاً از سرطان دیگر نقاط بدن مانند ریه یا سینه، به قلب گسترش مییابند.
تومورهای قلبی از نظر اندازه و شکل متفاوت هستند و میتوانند از کمتر از 1 سانتیمتر تا بیش از 15 سانتیمتر باشند. تشخیص زودهنگام این تومورها میتواند به درمان مؤثر و بهبود وضعیت بیمار کمک کند. تومورهای اولیه قلبی بسیار نادرند و در 75 درصد موارد خوشخیم هستند.
علائم و نشانه های تومور قلبی چیست؟
علائم تومورهای قلبی بسیار متنوع و گاهی اوقات مبهم است و با علائم بسیاری از بیماریهای قلبی دیگر اشتراک دارد. به همین دلیل تشخیص دقیق آن نیازمند بررسیهای تخصصی است. از جمله نشانه های شایع تومور قلبی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال در ریتم ضربان قلب
- تنگی نفس
- درد مفاصل و قفسه سینه
- خستگی مفرط
- سرگیجه و غش
- تورم پاها
- تب و لرز
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
در مجموع، تشخیص و درمان سریع میتواند به مدیریت مؤثر علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. اگر شما هر یک از این علائم را تجربه میکنید، مهم است که با یک پزشک مشورت کنید تا علت آن شناسایی و درمان مناسب ارائه شود.
علت ابتلا به تومورهای قلبی
علت دقیق ایجاد تودههای قلبی هنوز به طور کامل شناخته نشده است. یکی از عوامل اصلی بروز تومورهای قلبی تقسیم غیر عادی و نامتعارف سلولها در بدن است. گاهی اوقات، عوامل ژنتیکی یا تغییرات در سلولها نیز میتوانند باعث تومور در قلب شوند. همچنین، سرطانهایی که از قسمتهای دیگر بدن به قلب گسترش مییابند، میتوانند تومورهای قلبی ایجاد کنند.
عوارض ابتلا به تومورهای قلبی چیست؟
تودههای قلبی میتوانند عملکرد قلب را به شدت تحت تأثیر قرار دهند و منجر به مشکلات جدی و تهدید کننده شوند. این تومورها با اختلال در عملکرد طبیعی قلب، خطر ابتلا به بیماریهای خطرناکی مانند سکته قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی را افزایش میدهند. همچنین، قطعات کوچک جدا شده از تومور میتوانند در رگهای خونی مسدود شوند و باعث لخته شدن خون و عوارض جدی دیگری شوند. علاوه بر این، تومور قلبی میتواند باعث التهاب کیسه اطراف قلب (پریکاردیت) شده و عملکرد قلب را بیشتر تحت تأثیر قرار دهد.
انواع تومورهای قلبی
همانطور که پیش تر گفتیم تومورهای قلبی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: تومورهای اولیه که در قلب ایجاد میشوند و تومورهای متاستاتیک که از سایر نقاط بدن به قلب سرایت میکنند. تومورهای اولیه قلب معمولاً غیرسرطانی هستند، هرچند در برخی موارد میتوانند سرطانی شوند. در مقابل، تومورهای متاستاتیک همواره سرطانیاند زیرا ناشی از گسترش سرطان از سایر بخشهای بدن به قلب میباشند.
تومورهای غیرسرطانی قلب اولیه
حدود ۷۵ درصد از تومورهای اولیه قلبی غیرسرطانی هستند، اما همچنان میتوانند خطرناک باشند زیرا ممکن است با عملکرد قلب تداخل پیدا کنند. مهمترین انواع این تومورها عبارتند از:
- میکسوم: شایعترین تومور غیرسرطانی اولیه قلب است که حدود ۵۰ درصد از موارد را شامل میشود. میکسومها معمولاً در دهلیز چپ ایجاد میشوند و برای جلوگیری از عوارضی مانند آمبولی باید جراحی شوند.
- فیبروالاستوم پاپیلاری: دومین تومور غیر سرطانی شایع قلب است که معمولاً در افراد بالای ۶۰ سال تشخیص داده میشود و در ۸۰ درصد مواقع روی دریچههای قلب، به ویژه دریچههای آئورت و میترال، رشد میکند. حتی در صورت عدم وجود علائم، جراحی توصیه میشود تا خطر آمبولی کاهش یابد.
- لیپوم: این تومور از سلولهای چربی تشکیل شده و در سنین مختلف افراد رخ میدهد. لیپوم میتواند در بخشهایی مانند بطن چپ، دهلیز راست یا سپتوم دهلیزی ظاهر شود و در اندازههای مختلفی باشد.
- همانژیوم: تومورهایی از عروق خونی غیرطبیعی که در طول عمر، از نوزادان تا افراد ۶۵ ساله، تشخیص داده شدهاند و غالباً بدون ایجاد علائم هستند. تشخیص آنها معمولاً بهصورت غیرتهاجمی و از طریق آزمایشهای MRI و CT انجام میشود.
برخی از تومورها که در قلب شروع میشوند و میتوانند غیرسرطانی یا سرطانی باشند:
- مزوتلیوما: این تومور در صورتی که در پریکارد ایجاد شود، سرطانی است اما اگر از گره دهلیزی بطنی شروع شود، غیرسرطانی است.
- پاراگانگلیوما: معمولاً در پایه قلب ایجاد میشود.
تومورهای غیرسرطانی قلب که در کودکان و نوزادان ایجاد میشوند عبارتند از:
- رابدومیوم: شایعترین تومور قلبی در نوزادان و کودکان است که به صورت خوشهای رشد کرده و معمولاً بدون نیاز به درمان از بین میرود.
- تراتوم: این تومور در پریکارد (غشایی که قلب را احاطه کرده است) ایجاد میشود و گاهی از رگهای خونی اصلی متصل به قلب رشد میکند.
- فیبروم: برخلاف رابدومیوم، به صورت یک تومور منفرد ظاهر شده و در عضله بطن کودک رشد میکند و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد زیرا میتواند مشکلات جدی قلبی ایجاد کند.
- هامارتوما: که با نام کاردیومیوپاتی هیستیوسیتوئید یا هامارتوم سلول پورکنژ نیز شناخته میشود، ممکن است بر ریتم ضربان قلب کودک تاثیر بگذارد.
تومورهای سرطانی قلب
حدود ۵ تا ۲۵ درصد از تومورهای اولیه قلب سرطانی هستند که شایعترین آنها سارکوم است. این نوع تومور بین ۵۰ تا ۷۵ درصد از افراد مبتلا به سرطان قلب را درگیر میکند و شامل انواع مختلفی میشود:
- آنژیوسارکوم: شایعترین نوع در بزرگسالان که معمولاً در دهلیز راست یا پریکارد ایجاد میشود.
- رابدومیوسارکوم: شایعترین نوع در نوزادان و کودکان که میتواند در هر بخشی از قلب ایجاد شود و بزرگسالان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
انواع نادرتر تومورهای سرطانی قلب عبارتند از:
- هیستیوسیتوم فیبری بدخیم: معمولاً در دهلیز چپ ایجاد شده و ممکن است دریچه میترال را مسدود کند و جریان خون را مختل سازد.
- لنفوم: نوعی سرطان گلبولهای سفید خون که به ندرت در قلب رخ میدهد و عمدتاً در افرادی که ایدز دارند دیده میشود.
تومورهای متاستاتیک قلب
این تومورها سرطانیاند و از سایر بخشهای بدن به قلب سرایت میکنند. سرطانهایی که ممکن است به قلب سرایت کنند:
- ملانوما
- سرطان ریه
- سرطان پستان
- لنفوم
- سرطان کلیه
- سرطان مری
نحوه تشخیص تومورهای قلبی چگونه است؟
تشخیص تومورهای قلبی عمدتاً با استفاده از آزمایشهای تصویربرداری انجام میشود. روشهایی که در ادامه بررسی میکنیم میتوانند به تشخیص تودهها و ناهنجاریهای قلبی کمک کنند.
- امآرآی قلبی (Cardiac MRI): با استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، ساختار قلب را بررسی کرده و هرگونه توده یا ناهنجاری را شناسایی میکند.
- اکوکاردیوگرافی قلب (Echocardiography): با استفاده از امواج صوتی، تصویرهایی از قلب تهیه میکند. این آزمایش میتواند به دو صورت ترانس مری و ترانس توراسیک انجام شود تا تومورهای دهلیزی و بطنی را شناسایی کند.
- سیتیاسکن قلبی (Cardiac CT Scan): برای افرادی که نمیتوانند MRI انجام دهند، سیتیاسکن میتواند قفسه سینه و اجزای داخلی آن را بررسی کند و وجود تومورهای قلبی را مشخص کند.
- پتاسکن (PET Scan): این روش میتواند نشان دهد که آیا تومور قلبی به سایر بخشهای بدن متاستاز داده است یا خیر.
درمان تومورهای قلبی
تشخیص زودهنگام تودههای قلبی اهمیت زیادی در موفقیت درمان آنها دارد. تومورهای خوشخیم، اگرچه گاهی بدون درمان قابل تحمل هستند، اما در صورت بروز علائم، بهطور معمول با جراحی قلب باز برداشته میشوند. بهعنوان مثال، جراحی تومور میکسوم با نرخ موفقیت بالایی همراه است.
از سوی دیگر، تومورهای بدخیم نیازمند درمان های ترکیبی هستند و ممکن است شامل دارو، شیمیدرمانی، پرتودرمانی و گاهی جراحی پیچیده باشد که در آن تومور تا حد امکان برداشته شده و بافت قلب نیاز به بازسازی دارد.
در مورد تومورهای متاستاتیک، درمان به منبع سرطان وابسته است و ممکن است شامل شیمیدرمانی یا جراحی باشد. در برخی موارد، برای تخلیه مایعات اضافی ناشی از تومور، لولههایی در قفسه سینه بیمار قرار داده میشود تا فشار را کاهش دهد و به مدیریت علائم کمک کند. تشخیص دقیق و تصمیمگیری درمانی با همکاری تیمی متشکل از متخصصان قلب، رادیولوژیستها، انکولوژیستها و جراحان قلب انجام میشود.
آینده بیماران مبتلا به تومور قلبی چگونه است؟
شانس زنده ماندن با تومور قلبی به عوامل مختلفی از جمله نوع تومور، مرحله پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان بستگی دارد. به طور کلی، هرچه تومور زودتر تشخیص داده شود و درمان مناسبتر انجام شود، شانس بهبودی بیشتر خواهد بود.
تومورهای غیرسرطانی مانند میکسومها معمولاً با جراحی موفقیتآمیز درمان میشوند و شانس بیشتری برای زنده ماندن دارند. اما تومورهای سرطانی اولیه و متاستاتیک قلب اغلب کشنده هستند، زیرا بهسرعت گسترش یافته یا پس از درمان عود میکنند.
بهطور کلی، تنها 50 درصد از افراد با تومورهای سرطانی اولیه قلب تا یک سال پس از تشخیص زنده میمانند و این درصد تا پنج سال به 19 درصد کاهش مییابد.
