کاردیوورژن قلبی چیست؟
کاردیوورژن قلبی یک روش درمانی برای اصلاح انواع مختلف آریتمی های قلبی است. معمولاً این درمان با دارو یا از طریق شوک الکتریکی، مشابه دفیبریلاتور، انجام میشود. انتخاب روش درمانی بستگی به نوع آریتمی و وضعیت سلامت بیمار دارد. این روش معمولاً زمانی تجویز میشود که وضعیت قلبی فرد خطرناک باشد.
در این درمان، ممکن است از ترکیب برق و داروها برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب استفاده شود.
اما کدام آریتمیها قابل درمان با کاردیوورژن هستند؟ در این مقاله، تمامی جزئیات مربوط به کاردیوورژن بررسی خواهد شد.
بهترین راه برای پیشگیری از مشکلات جدی قلب، انجام چکاپ روتین قلبی است. دکتر دادرس، متخصص قلب و عروق در تهران، میتواند در تشخیص و درمان بیماریهای قلبی به شما کمک کند. برای رزرو نوبت اکو قلب با ما تماس بگیرید.
درخواست رزرو آنلاین نوبت
انواع کاردیوورژن قلبی
قلب شما دارای سیستم الکتریکی داخلی است که وظیفه تپیدن قلب را در طول زندگی بر عهده دارد. کاردیوورژن زمانی ضروری است که این سیگنالها دچار اختلال شده و باعث ضربان نامنظم قلب یا حتی توقف آن میشوند.
علل مختلفی برای این اختلالات ریتمی وجود دارد، از جمله مصرف دارو، عدم تعادل الکترولیت ها، یا حتی افزایش سن. به طور معمول، بیماری های قلبی عامل اصلی این آریتمی ها هستند.
درمان کاردیوورژن معمولاً از روشهای الکتریکی یا دارویی استفاده میکند و انتخاب روش بستگی به دلایل زمینهای آریتمی دارد.
کاردیوورژن الکتریکی
افرادی که هوشیار هستند و نیاز به کاردیوورژن الکتریکی دارند، ممکن است علائم و نشانه هایی را تجربه کنند که شامل موارد زیر میشود:
- احساس خستگی
- سرگیجه
- ضعف عمومی
- درد در ناحیه قفسه سینه
- تنگی نفس
- گیجی و سردرگمی ذهنی
الکتروکاردیوگرام (EKG)
الکتروکاردیوگرام برای نظارت بر ریتم قلب مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش، شوک الکتریکی از طریق الکترودهای چسبی که به دستگاه دفیبریلاتور متصل هستند، به بدن فرد وارد میشود. اگر فرد هوشیار باشد، ممکن است قبل از شروع عمل، داروی آرامبخش به او داده شود. در طول فرآیند کاردیوورژن، بسیار حائز اهمیت است که الکترودها به طور کامل با پوست تماس داشته باشند. برخی افراد ممکن است نیاز به تراشیدن موهای سینه داشته باشند.
اگر فرد نبض داشته باشد ولی ریتم قلب او طبیعی نباشد و نیاز به درمان داشته باشد، میتوان از کاردیوورژن همزمان بهره برد. با این حال، در بسیاری از مواردی که کاردیوورژن ضروری است، فرد نبض ندارد و این روش به منظور بازگرداندن فعالیت الکتریکی قلب انجام میشود که به آن دفیبریلاسیون یا کاردیوورژن غیرهمگام گفته میشود.
دفیبریلاسیون (کاردیوورژن غیر همزمان)
این نوع کاردیوورژن زمانی استفاده میشود که فرد نبض نداشته باشد. در چنین شرایطی، وضعیت بیمار خطرناک و جدی است و درمان سریع با هر دو روش کاردیوورژن و داروهای مورد استفاده باید فوراً انجام شود.
فیبریلاسیون بطنی
فیبریلاسیون بطنی زمانی اتفاق میافتد که بطن چپ قلب به طور غیرطبیعی آشفته شده و میلرزد. در این حالت، قلب قادر به پمپاژ خون نیست و نبض وجود ندارد. فیبریلاسیون بطنی یکی از دلایل اصلی ایست قلبی ناگهانی است. در این موارد، برای درمان، شوک الکتریکی برای دفیبریلاسیون یا توقف تکانههای الکتریکی نامنظم استفاده میشود.
دفیبریلاسیون موجب انقباض همزمان بیشتر سلولهای عضله قلبی میشود. این “شوک” ناگهانی به ضربان سازهای طبیعی قلب، که در دهلیز راست قرار دارند، فرصتی میدهد تا دوباره کنترل سرعت و ریتم قلب را به دست بگیرند. این روش کاردیوورژن به هدف بازیابی ریتم طبیعی قلب با نبض انجام میشود.
تاکی کاردی بطنی بدون نبض
دفیبریلاسیون همچنین زمانی که تاکی کاردی بطنی بدون نبض بروز میکند، مورد استفاده قرار میگیرد. در این نوع آریتمی قلبی، قلب با ریتمی منظم میتپد، اما بسیار سریع است و قادر به پر کردن خود از خون بین ضربان ها نیست. ضربان طبیعی قلب معمولاً بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است، اما در تاکی کاردی بطنی، این مقدار میتواند به ۲۲۰ ضربه در دقیقه برسد. این ضربان سریع و ناتوانی قلب در پمپاژ خون، این ریتم را به یک ریتم کشنده تبدیل میکند.
کاردیوورژن همزمان یا دفیبریلاتور
گاهی اوقات، ضربان قلب سریع در تاکی کاردی هنوز منظم است و فرد نبض دارد. اما ضربان به قدری سریع است که نمیتواند در پمپاژ خون به بدن مؤثر باشد. برای درمان این وضعیت، نوع دیگری از کاردیوورژن استفاده میشود. دفیبریلاتور ریتم قلب را کنترل میکند و شوک در زمان مناسب وارد میشود.
کاردیوورژن با دارو
داروها میتوانند برای کاهش یا تسریع ضربان قلب یا تغییر آن به ریتمی دیگر مورد استفاده قرار گیرند. این داروها همچنین برای کنترل فیبریلاسیون دهلیزی به صورت طولانیمدت کاربرد دارند.
یکی از مزایای استفاده از دارو در کاردیوورژن به جای شوک الکتریکی این است که در افراد هوشیار نیاز به آرامبخش وجود ندارد. کاردیوورژن الکتریکی بیشتر در بیمارانی که فشار خون غیرطبیعی خطرناکی دارند یا علائم جدی بروز کردهاند، کاربرد دارد.
کاردیوورژن دارویی در شرایطی مانند فیبریلاسیون بطنی استفاده میشود، جایی که پزشک معالج سعی میکند قلبی که نبض ندارد را دوباره راهاندازی کند. داروهایی که در کاردیوورژن مورد استفاده قرار میگیرند، بستگی به نوع بیماری تحت درمان دارند.
افرادی که تحت درمان با کاردیوورژن الکتریکی و دارویی قرار میگیرند، معمولاً کاردیوورژن دارویی را راحتتر و کمدردسرتر میدانند.
مسدود کننده های بتا
برخی از انواع ریتم های SVT میتوانند با داروهایی به نام مسدودکننده های بتا کاهش یابند. این داروها به بازیابی ریتم طبیعی قلب کمک کرده و جریان خون را بهبود میبخشند و علائم را کاهش میدهند. مسدودکنندههای بتا همچنین میتوانند برای کنترل طولانیمدت ضربان قلب سریع مورد استفاده قرار گیرند.
این داروها علاوه بر درمان مشکلات ضربان قلب، برای درمان فشار خون بالا نیز به کار میروند. از جمله مسدودکنندههای بتا که به طور معمول برای مدیریت ریتمهای SVT استفاده میشوند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- لوپرسور (متوپرولول)
- تنورمین (آتنولول)
- ایندرال (پروپانولول)
- بروی بلوک (اسمولول)
دستگاه های کاشت
برخی از اختلالات ریتم قلب ممکن است به وسیله یک دستگاه کاشتهشده با جراحی به طور طولانی مدت درمان شوند. برای افرادی که مبتلا به برادیکاردی هستند، پیسمیکر و برای کسانی که به ریتمهای کشنده مانند تاکی کاردی بطنی یا فیبریلاسیون دچارند، ممکن است یک دفیبریلاتور کاردیوورتر کاشته شود.
کاردیوورژن در چه بیمارانی انجام نمیشود؟
ریسکها و موارد منع کاردیوورژن الکتریکی به نوع روش و وضعیت بیماری فرد بستگی دارد. برای مثال، بیمارانی که نبض ندارند نباید دفیبریلاسیون انجام دهند. همچنین در مواقعی که فرد با آب در تماس است، مثل استخر، استفاده از دفیبریلاتور ممکن است مناسب نباشد.
فیبریلاسیون دهلیزی
کاردیوورژنی که برای درمان ریتم فیبریلاسیون دهلیزی استفاده میشود، ممکن است به عوارض خطرناکی منجر شود که شامل موارد زیر است:
- سکته مغزی
- آمبولی ریه
- حمله قلبی
برای افرادی که مشکل ریتم قلب دارند، معمولاً داروهای رقیق کننده خون مانند Eliquis، Xarelto و Pradaxa تجویز میشود. همچنین هپارین و کومادین از رایجترین این داروها هستند.
تزریق آرامبخش
برای افرادی که در حین انجام کاردیوورژن الکتریکی هوشیار هستند، تزریق آرامبخش امری معمول است. این تزریق برای جلوگیری از ناراحتی و اضطراب بیمار در طول عمل انجام میشود، حتی اگر درمان موفقیت آمیز باشد. آرامبخش ممکن است پس از انجام کاردیوورژن نیز به بیمار داده شود.
داروهای بازگرداندن ریتم قلب
داروهایی که برای بازگرداندن ریتم قلب به حالت طبیعی استفاده میشوند، مؤثر هستند ولی ممکن است خطرات جدی به همراه داشته باشند. این داروها میتوانند منجر به مشکلاتی مانند لخته شدن خون، درد قفسه سینه یا تغییرات دیگر در ریتم قلب شوند.
بعد از کاردیوورژن
در صورتی که کاردیوورژن موفقیت آمیز باشد، بیشتر افراد بهبودی سریع و چشمگیری در علائم خود مشاهده خواهند کرد. پس از آن، تمرکز درمانی بر علت اصلی آریتمی قلبی قرار خواهد گرفت. به طور کلی، بیماران میتوانند چندین شوک الکتریکی یا دوزهای دارویی را بدون آسیب جدی دریافت کنند.
عوارض ناشی از کاردیوورژن
پس از انجام کاردیوورژن الکتریکی ، ممکن است برخی عوارض جانبی تجربه شود. این عوارض شامل موارد زیر هستند:
- تحریک در نواحی اطراف محلهای الکترود
- درد در قفسه سینه
- اضطراب
در مواقعی که بیماران برای درمان آریتمی با دارو مواجه هستند، ممکن است احساس تپش قلب کنند. این حالت به دلیل تغییر ریتم قلب توسط دارو بوده و معمولاً به مدت چند ثانیه ادامه دارد. برخی بیماران ممکن است این تپش را برای مدت زمان بیشتری احساس کنند.
سخن آخر
کاردیوورژن یک روش درمانی است که برای تنظیم ریتمهای غیرطبیعی قلب و بازگرداندن سیگنال های الکتریکی صحیح در آن استفاده میشود. برخی از این ریتمها، مانند فیبریلاسیون دهلیزی، نیاز به درمان دارند، اما معمولاً تهدیدکننده زندگی نیستند. در شرایط دیگر، اختلال در ریتم قلب میتواند خطرناک باشد و در چنین مواردی، کاردیوورژن میتواند جان بیمار را نجات دهد.
این روش به طور معمول برای درمان آریتمی های قلبی بی خطر و مؤثر است، اگرچه در مواقع اضطراری ممکن است تیم پزشکی نتوانند اطلاعات زیادی در مورد جزئیات آن ارائه دهند. قلب میتواند از طریق داروهایی که برای تنظیم مجدد ریتم آن طراحی شدهاند، یا با استفاده از برق (شوک)، یا ترکیبی از هر دو درمان بازگردانی شود.
