تاثیر دیابت بر قلب یکی از جدی‌ترین نگرانی‌های افراد مبتلا به دیابت است. ارتباط تنگاتنگ بین این دو بیماری، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را در افراد دیابتی به شدت افزایش می‌دهد. قند خون بالای مزمن در افراد دیابتی به مرور زمان به رگ‌های خونی آسیب می‌رساند و خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند حمله قلبی و سکته مغزی را بالا می‌برد. در این مقاله، به بررسی دقیق رابطه بین دیابت و بیماری‌های قلبی، عوارض این بیماری بر قلب و روش‌های پیشگیری از آن خواهیم پرداخت.
تاثیر دیابت بر بیماری‌های قلبی و عروقی
دیابت و بیماری‌های قلبی دو بیماری مزمن هستند که ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بسیار بالاتری برای ابتلا به بیماری‌های قلبی مانند حمله قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی قرار دارند. این ارتباط پیچیده و چند وجهی است و ریشه در آسیب‌هایی دارد که قند خون بالا به رگ‌های خونی و سیستم قلبی عروقی وارد می‌کند.
- آسیب به رگ‌های خونی: قند خون بالا به مرور زمان به دیواره داخلی رگ‌های خونی آسیب می‌رساند و باعث التهاب و تجمع پلاک می‌شود. این پلاک‌ها می‌توانند رگ‌ها را تنگ کرده و جریان خون را محدود کنند.
- افزایش کلسترول بد: دیابت با افزایش سطح کلسترول بد (LDL) در خون همراه است. این کلسترول به تجمع پلاک در دیواره رگ‌ها کمک می‌کند و خطر انسداد را افزایش می‌دهد.
- فشار خون بالا: بسیاری از افراد مبتلا به دیابت، فشار خون بالا نیز دارند. فشار خون بالا به دیواره رگ‌ها فشار وارد کرده و خطر آسیب و پارگی آنها را افزایش می‌دهد.
- التهاب مزمن: دیابت با التهاب مزمن در بدن همراه است که به آسیب رگ‌های خونی و افزایش خطر بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
مشکلات قلبی ناشی از دیابت
دیابت به عنوان یک بیماری مزمن، تأثیرات منفی قابل توجهی بر عروق خونی و به ویژه بر سلامت قلب دارد. افزایش سطح قند خون می‌تواند جریان خون به اندام‌های حیاتی مانند قلب و مغز را مختل کرده و در نتیجه خطر بروز انواع مشکلات قلبی را افزایش دهد. در زیر به برخی از مهم‌ترین عوارض قلبی ناشی از دیابت اشاره می‌شود:
- نارسایی قلبی: نارسایی قلبی یکی از جدی‌ترین عوارض قلبی عروقی ناشی از دیابت به شمار می‌آید. در این حالت، قلب قادر به پمپاژ مؤثر خون غنی از اکسیژن به تمام نقاط بدن نیست. هرچند نارسایی قلبی به طور کامل قابل درمان نیست، اما می‌توان با اقدامات درمانی مناسب، علائم آن را کنترل کرد.
- بیماری عروق کرونر: تنگ شدن یا انسداد شریان‌های کرونر که خون را به عضله قلب می‌رسانند، بیماری عروق کرونر نام دارد. دیابت خطر ابتلا به این بیماری را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
- حمله قلبی: انسداد کامل یکی از شریان‌های کرونر منجر به حمله قلبی می‌شود. دیابتی‌ها بیشتر در معرض خطر حمله قلبی قرار دارند.
- سکته مغزی: دیابت خطر سکته مغزی را نیز افزایش می‌دهد. سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که لخته خونی یا پارگی رگ خونی جریان خون به بخشی از مغز را مسدود کند.
- کاردیومیوپاتی دیابتی: در این بیماری، عضله قلب ضخیم‌تر یا سفت‌تر از حد معمول می‌شود و در نتیجه عملکرد آن مختل می‌شود.
علائم بیماری های قلبی ناشی از دیابت
بیماری‌های قلبی ناشی از دیابت در مراحل اولیه معمولاً بدون علامت هستند. با این حال، با پیشرفت بیماری و افزایش تأثیر دیابت بر عملکرد قلب، بیماران ممکن است علائم مشخصی را تجربه کنند. شدت و نوع علائم به نوع بیماری قلبی و وضعیت فرد بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس: احساس دشواری در تنفس که می‌تواند در فعالیت‌های روزمره یا در حالت استراحت رخ دهد.
- خستگی: احساس خستگی مفرط یا کمبود انرژی که می‌تواند به طور غیرطبیعی افزایش یابد.
- سرگیجه یا ضعف: احساس سرگیجه، ضعف یا عدم تعادل در هنگام فعالیت‌های روزمره.
- آریتمی: اختلال در سرعت یا ریتم ضربان قلب که ممکن است به صورت تپش قلب یا کندی ضربان بروز کند.
- ورم پا: تجمع مایع در پاها که ممکن است به ورم و احساس سنگینی منجر شود.
- فشار یا درد در قفسه سینه: احساس فشار، سفتی یا درد در ناحیه قفسه سینه که ممکن است به بازوها، گردن یا پشت گسترش یابد.
اگر دیابت دارید و هر یک از علائم فوق را تجربه می‌کنید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی جلوگیری کند. برای تشخیص تأثیر دیابت بر قلب، پزشک سابقه پزشکی و علائم بیمار را بررسی می‌کند، معاینه انجام می‌دهد و آزمایش خون برای ارزیابی سطح کلسترول و قند خون را تجویز می‌کند. همچنین ممکن است فشار خون را اندازه‌گیری کند و در صورت نیاز، بیمار را به متخصص قلب ارجاع دهد. آزمایش‌های دیگر مانند اکوکاردیوگرافی نیز برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت قلبی انجام می‌شود.
پیشگیری از بیماری قلبی در افراد دیابتی
دیابت یکی از عوامل خطر اصلی بیماری‌های قلبی است. با این حال، با اتخاذ سبک زندگی سالم و مدیریت دقیق بیماری، می‌توان خطر ابتلا به عوارض قلبی را به طور قابل توجهی کاهش داد. در ادامه، راهکارهایی را برای پیشگیری و کنترل بیماری قلبی در افراد دیابتی ارائه می‌کنیم:
- کنترل سطح قند خون: پایش منظم قند خون و حفظ آن در محدوده نرمال به جلوگیری از عوارض قلبی کمک می‌کند.
- مدیریت عوامل خطر: کنترل عوامل خطر مانند فشار خون بالا و چربی خون از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تجویز داروهای لازم توسط پزشک نیز در این زمینه ضروری است.
- رژیم غذایی متعادل: پیروی از یک برنامه غذایی سالم برای دیابتی‌ها شامل میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی و غلات کامل به کنترل قند خون و بهبود سلامت قلب کمک می‌کند. باید از مصرف غذاهای فرآوری‌شده، قندهای اضافه و چربی‌های ناسالم خودداری کرد.
- فعالیت بدنی منظم: ورزش کردن به افزایش حساسیت به انسولین کمک کرده و موجب بهبود سطح قند خون می‌شود. توصیه می‌شود حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط در هفته انجام گیرد.
- حفظ وزن سالم: کاهش وزن به میزان ۵ تا ۷ درصد از وزن بدن می‌تواند به کنترل بهتر قند خون و کاهش سطح تری‌گلیسیرید کمک کند.
- مدیریت استرس: استرس می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و به رفتارهای ناسالم منجر شود. مراجعه به مشاور، انجام مدیتیشن و فعالیت بدنی به کنترل استرس کمک می‌کند.
- خواب کافی: خواب مناسب و کافی به کاهش سطح هورمون‌های استرس کمک کرده و می‌تواند بر کنترل قند خون تأثیر مثبت بگذارد.
- مصرف داروهای تجویز شده: پزشک ممکن است داروهایی مانند امپاگلیفلوزین یا آسپرین را برای کنترل بهتر دیابت و پیشگیری از بیماری‌های قلبی تجویز کند. این داروها به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته کمک می‌کنند.
- ترک سیگار و مصرف الکل: ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل به کاهش التهاب و بهبود سلامت قلب کمک می‌کند.
- معاینات منظم: معاینات دوره‌ای با متخصص قلب و عروق به تشخیص زودهنگام مشکلات و مدیریت بهتر آنها کمک می‌کند.
جمع بندی دیابت و بیماری‌های قلبی
با توجه به خطرات ناشی از دیابت بر سلامت قلب، پیشگیری و کنترل قند خون از طریق رژیم غذایی مناسب و مشاوره‌های پزشکی ضروری است. دکتر مروارید دادرس، فوق تخصص قلب و عروق، با سال‌ها تجربه در درمان و مشاوره بیماران دیابتی، می‌تواند در زمینه ویزیت و ارائه مشاوره‌های تخصصی تغذیه به این بیماران کمک شایانی نماید. مراجعه به ایشان به‌عنوان یک قدم اساسی در راستای حفظ سلامت قلب و پیشگیری از عوارض ناشی از دیابت توصیه می‌شود.
